BaSToN

Abant’tan sonra gezimizin ikinci durağı bastonuyla ünlü Zonguldak ilimize bağlı Devrek ilçesiydi. Baston yapımı bilgi ve becerinin yanı sıra büyük sabır ister Devrek’te baston yapım geleneği sürmektedir. Birbirinden güzel örneklerle baston yapımı özel ve gözde bir meslek durumundadır.

Devrekli ustaların el emeği ile oluşturduğu bastonlar onların göz nurunu, zevkini simgelediği gibi sanat ile zanaatı da bir arada gözler önüne sermekteydi. Baston ustaları, Karabük ilinin Yenice ilçesi ile Bolu nun Mengen ilçesi arasındaki 70 km lik bir orman sınırında yetişen kızılcık ağacının, Devrek bastonu yapımına uygun olduğunu belirtirler.

Öncelikle esnek bir ağaç olan kızılcık ağacı kesilir, Aralık ve Şubat aylarında suyu çekilen kızılcığın dalları ayıklanır ve elde edilen parçalar bir yıl bekletilir. Ekmek fırınlarında eğrilikleri düzeltilen dallar tornadan geçirilir ve bastona verilecek şekil belirlenir. Ardından testere ile üzerinde yivler açılır, eğe yardımı ile sistire, zımpara işlemleri yapılarak desen ve figürler ortaya çıkarılır.

Devrek bastonunun gövdesi kızılcık, sapı ise ceviz ağacından yapılır. Biçim olarak, bir ağaca helezon biçiminde dolanmış, başları sap kısmına doğru olan iki yılandır. Sapı, klasik yarım yuvarlak biçimdeki baston sapıdır. Ayrıca “yılan, atmaca, ördek, atbaşı, keçi ayağı” gibi saplar da yapılır. Devrek bastonunun boyası kezzapla, desen ve motifleri çini mürekkebi ve dağlama yöntemi ile işlenir. Bazı baston ustaları, sipariş üzerine gümüş ve sedef gibi kıymetli taşlar işleyerek çok özel ve değerli bastonlar da yaparlar.

Bu bastonlarda en önemli motif olarak birbirine dolanmış iki yılan motifi görülür ve sık sık uygulanır. Bu çift yılan motifli baston yapımının Ali Ziya Salman’nın önerisi olduğu belirtilir. Bastonun boyama işlemi yapılırken kusurlu yerler dolgu verniği ile düzeltilir. Ustalar, Devrek Bastonu üzerinde çok değişik türlerde motif işlemesi yapılabildiğini belirtiyorlar. Bu işlemlerden sonra sıra bastonun sapına gelir. Çoğunlukla ceviz ağacından yapılmış saplarda sedef, gümüş bağa, dağ keçisi ayağı, kemik ve değerli taşlar kullanılır. Ördek bacağı, yılan başı, atmaca, karaca ve at başına saplarda yer verilir.  

Baston fotoğraflarına eşlik eden salkım küpeliler, Devrek'deki baston yapan usta dükkanlarının pencerelerinden gelenleri karşılayan bir edayla sarkıyorlardı.